Otomatik Şanzıman N-Cvt (Continuously Variable Transmission) şanzıman arızaları nelerdir?

Otomatik Şanzıman N-Cvt (Continuously Variable Transmission) şanzıman arızaları nelerdir?

Otomatik Şanzıman N-Cvt (Continuously Variable Transmission) şanzıman arızaları nelerdir? Nissan Micra N-CVT şanzıman arıları nelerdir? Nasıl tamir edilir?  Çözüm yolları ve Tamir metodları nelerdir.

Cvt şanzıman bir çeşit otomatik şanzımandır fakat diğer otomatik şanzımanlardan farklı olarak içinde balata ve dişli sistemleri olmayıp bildiğiniz scooter motosikletlerde bulunan kayışlı sisteme benzeyen bir sistem vardır. Tabi bu cvt şanzımandaki kayış lastikten değildir metalden yapılmış bir zincirdir.

            Cvt şanzımanlar debriyaj vazifesi gören kısımlarına göre de birkaç çeşite ayrılır. Bunlardan bazıları içinde normal otomatik şanzımanlarda da bulunan  tork konvertörü halk dilinde türbin dite tabir edilen parça olanlar ve yazımızın ilerleyen aşamalarında detaylandıracağım Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavrama sistemi bulunanlar.

            Konumuz olan cvt şanzıman özellikle 2002 model öncesi Nissan micra ve Subaru vivio, Nissan march, Fiat Punto, Fiat Panda gibi A ve B segmenti araçlarda kullanılan şanzımandır.

 

Nissan micra K11 kasalarda kullanılan N-cvt sanzımanların arıza verme sebepleri düzensiz yağ değişimi ve diğer bakımların aksatılmasıdır. Bu arızaların en ağırları tahrik zinciri kopması, Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavrama sistemi arızası ve yağsız kalma sonucu dişli zincir sıyırması olduğu söylenebilir.

Konumuz olan cvt şanzıman özellikle 2002 model öncesi Nissan micra ve Subaru vivio, Nissan march, Fiat Punto, Fiat Panda gibi A ve B segmenti araçlarda kullanılan şanzımandır.

Nissan Micranın K11 kodlu kasalarında bulunan N-cvt şanzıman Türkiyede tamiri edilemez düzen tutmaz olmaz gibi yaklaşımlar söz konusudur.   

      

Temele inildiğinde Nissan markası ve söz konusu şanzıman üretici firmalar dünyada kalitesi ispatlamış kaliteli, dayanıklı, sağlam tabirleriyle tanımlanabilecek marklardır.

           

N-Cvt şanzımanlar yapıları gereği çok basit arızalarda işlev göremez hale gelebilirler. Bu arızalar ve çözümleri aşağıdaki gibidir.

            Şanzıman arıza görüldüğünde ilk yapılacak iş yağ kontrolü ve şanzıman  arıza tespitini (Self-Diagnoctic) aktif etmektir.

Bunu için aşağıdaki sırasıyla işlemler yapılır. Öncesinde kilometre kadranındaki N-cvt ışığını ampulünün ve kablosunun sağlam olup olmadığı kontrol edilir.

1. Kontak kaplıyken pedallara basmadan vites "D" konumuna alınır.

2. Kontak açılır araba çalıştırılmaz gösterge ışıkları yanacak kadar kontak çevrilir.

3.Frene basılır ve basılır tutulur sonra gaza basılır ve basılı tutulur.

4. Daha sonra sırayla vites kolu Ds - D - N - R – P konumlarında 2 sn kadar beklenerek hareket ettirilir. Ardından sırayla gaz sonra fren pedalı bırakılır.

6. Vites P konumunda araba çalıştırılır.

7. Göstergedeki  N-cvt yazan ışık yanıp sönmeye başlayacaktır.

Kontağı kapatana kadar N-cvt ışığı 7 kere yanıp söner ve başa döner sonra tekrar 7 kere yanar ve başa döner Bu 7 yanma sırasıyla şanzımanın aşağıdaki kısımlarını test etmektedir. Eğer N-cvt ışığı kısa yanıyorsa o kısımda sorun yok 2sn kadar uzun yanıyorsa o kısımda arıza var demektir.

Bu arızaların tanımlarını aşağıdaki İngilizce vereceğim anlam karmaşası olmaması açısından.

Fault Code 1 - The first blink is on longer than the others - Accelerator or accelerator position switch circuit is short circuited or diconnected.

               Bu arıza söz konusu ise gaz teli kontrol edilir. Gaz pedalının altında ve üstünde bulunan iki adet mikro swich kontrol edilir ve tamir ve ya değişim yoluyla sorun çözülür ve kablo sistemi kontrol edilir kablodaki kopuk eskime aşınma gibi sorunlar onarılır.

               Genellikle mikro swichlerde arıza olmaktadır.

Fault Code 2 - The second blink is on longer than the others - Inhibit switch circuit is short circuited or diconnected.

               Kontak ve kablolar kontrol edilir.

Fault Code 3 - The third blink is on longer than the others - Vehicle speed sensor circuit is short circuited or diconnected.

               Araç hız sensörü ve kablosu kontrol edilir.

Fault Code 4 - The fourth blink is on longer than the others - electro-magnetic clutch coil circuit is short circuited or diconnected.

               Elektromanyetik kavramada veya kablolarında sorun vardır. Konrol edilir.

Fault Code 5 - The fifth blink is on longer than the others - Line pressure solenoid circuit is short circuited or diconnected.

               Yağ basıncıyla ilgili selenoid,  sensör ve bunların kabloları kontrol edilir.

Fault Code 6 - The sixth blink is on longer than the others - Torque signal circuit is short circuited or diconnected.

               Tork sinyal devresi ve kabloları konrol edilir.

Fault Code 7 - The seventh blink is on longer than the others - ABS signal or idle up relay circuit is short circuited or diconnected.

               Varsa Abs beyni ve kabloları ve gaz pedalındaki mikro swichler konrol edilir.

               Bu noktada yukarıdaki arızların hepsinin olabilmesi mümkün olup şanzımanla ilgili sigortaları da kontrol etmek gerekir. Swichleri ve kabloları veya sigortayı veya yağı yağ filitresini kontrol ederek çok ucuza halledebilirsiniz. Kesinlikle önce bu test yapılmalıdır.

Özellikle şanzıman da normal otomatik şanzuman yağı kullanılmamalıdır. N-Cvt şanzımanlar için özel üretilen N-Cvt şanzıman yağı kullanılmalıdır. Bu yağ yapısı itibariyle N-cvt şanzımanın çalışmasını destekleyecek ve ömrünü uzatacak uygun yağdır. N-Cvt şanzıman diğer yağlarla verimli ve düzgün çalışmaz.

Bu arızalardan 4 numaralı Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavrama sistemi arıza da çok karşılaşılan ve çözümsüzlük yaratan bir arızadır.

Bu konuyu açacak olursak, Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavrama bazı makinalarda da kullanılan bir frenleme tutunma sistemidir. Kısaca anlatmak gerekirse şanzımana bağlanmış metalle kaplanmış bir elektro mıknatısın   ve bu mıknatısın karşısında ve içindeki yüzeyle göre içine oturan bir ucu motora bağlanmış metal bir paçanın arasında bulunan metal tozunun elektro mıknatısın elektriklenme etkisiyle iki parçanın arasında sıkışarak temas yüzeyini artırması ve bu parçaları birbirine kilitlemesi üzerine kurulmuş bir sistemdir. Saçma gibi gelse de bu sistem yakıt ekonomisi, sürüş konforu ve teknoloji olarak inanılmaz fark yaratan bir sistemdir.

               Bu yukarıdaki aşamaları geçerek Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavramada bir arıza olduğu kanaatine varırsak öncelikle içinde bulunduğumuz durumu spesifik olarak tespit etmemiz gerekir.

               Araç şanzımandan kaynaklı hiç hareket etmiyor, çekiş düşüklüğü oluyor veya zor hareket ediyorsa yukarıdaki işlemlerden sonra motor ve şanzımanın birleştiği kısımda şanzıman tarafta iki vida ile şanzımanın içine gömülü şekilde duran şanzıman kömürü sökülmeli ve aşındılarsa veya kabloları koptuysa oto elektrikçiden temin edilip kömürler değiştirilmesiyle sorun çözülecektir.

               Yukarıda anlattığım durum ve park halindeyken vites geçişleri  çok zor oluyorsa Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavrama içindeki toz özelliğini kaybetmiş veya daha önce bir müdahale yapılarak toz fazla yada az  koyulmuş olabilir.

               Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavramanın yenisi 2015 yılı itibariyle servisde 5000 tl civarıdır ve temin süresi en az 1 ay olup temin konusunda servis garanti vermemektedir.

               Piyasada ikinci elleri bulunmakta olup bir çoğu arızalıdır ve başka bozuk araçlardan sökülmüş işe yaramaz durumdadır fakat almadan önce satıcıyla konuşup alıp denenebilir olmazsa geri verilir kargo ve söktak bedelleri maliyet hanesine yazılır.

               En mantıklı temin yolu Ebay gibi web sitelerde veya yurtdışı tanıdıklar vasıtasıyla ikinci elini veya sıfırını Türkiye ye göre daha ucuza temin etmeye çalışmaktır. 

               Bu aşamada direk şanzıman sökülmeli Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavrama yerinden çıkartılmalı Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavrama temiz bir ortamda üzerindeki vidalar sökülerek içindeki toz dikkatlice bir kağıt üzerinde dökülerek bardak kavanoz türü bir kap içine koyulmalıdır. Sonra Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavramanın iki parçasının yüzeyleri dikkatlice kontrol edilerek yüzeylerdeki aşınma ve çizikler tespit edilmelidir. Bu noktada aşınma ve çiziklerin miktarı çok önemlidir çünkü Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavramanın içinde bulunan özel metal tozunun doldurduğu iki parça arasında kalan açıklık 1 milimetreden bile azdır.

               Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavrama parçaları içinde aşırı aşınma ve çatlama yok ise önce 2000-3000 zımpara ile yüzeyler çok az zımparalanır sonra yüzeyler çok iyi bir şekilde temizlenir kesinlikle yağdan kirden tiner vb. malzemeler kullanılarak arındırılır. Bu işlemlerin eldeki yağın kirin yüzeylere bulaşmaması açısından plastik eldiven kullanılarak yapılması önemlidir.

               Bu esnada:

                Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavrama manyetik kısmında bulunan bilya da kontrol edilerek boşluk yaptıysa uygun bilya alınarak değiştirilir.

               Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavrama manyetik kısmında bulunan ortası delikli çıkıntı üzerinde bulunan kömürlerin bastığı yüzeyler aşınmış veya bozulmuşsa zımparalanarak parlatılır düzleştirilir.

               Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavramanın bobinlerin bulunduğu kısmına 12 volt elektrik verilerek bir metali çekip çekmediğine bakılır ve mıknatıs kontrol edilir. Bozuksa sargısının yenilenmesi çok zor ve maliyetli olacaktır.            Yeni Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavrama arayışına geçilebilir. 

              

               Bu işlemlerden sonra içinden çıkan toz kontrol edilir ve tozun içinde bulunan gereksiz parçalar temizlenir.

               Buraya kadar geldiğimizi varsayarsak :

               Çok Önemli !! Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavrama içindeki metal tozu kavramanın kalbi kanı can damarıdır.

               Bu toz kavrama içerisinde fabrika çıkışı 46 gr bulunmaktadır.  Bu toz +4 grama kadar fazla konulması  az konulmasına göre sorun yaratmaz çünkü Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavramanın yüzeylerindeki aşınma montaj ve çalışma aşamasındaki tozun dökülmesi ve bazı boşluklarda sıkışması sebebiyle yine olması gereken miktara denk gelecektir. Fakat kesinlikle en az 46 gram olmalı hassas kuyumcu terazisi vb. bir aletle tartılıp Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavramanın içine koyulmalıdır.

               Bu tozu istanbulda bulunan Otomatik şanzıman tamircilerinin toptancılarından uygun gramajda paketlenmiş olarak 2015 fiyatlarıyla 350 tl gibi bir rakama yada Ebay, Aliexpress gibi sitelerden aynı şekil 150-200 tl gibi bir fiyata yada fabrikalarda otomotiv sektörü dışında kullanılan  Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavramanın Debriyaj sistemleri Türkiye imalatçı,  servis ve distirübütörlerinden  (Konya ve İstanbul da olduğunu biliyorum)  rica minnet 150 ile 500 tl arasında belkide bedava temin edebilirsiniz.

               Bu işlemler yapıldıktan montaj yapılır ve şanzıman  arıza tespiti (Self-Diagnoctic) yapılır. N-cvt ışığı 7 kere sorunsuz yanıp sönüyorsa elektronik ve elektirik sistemleri sorunsuzdur.

               Araç çalıştırılır vites geçişleri kontrol edilir (benim deneyimlerim 50 grama kadar sorun olmadığını gösterse de 46 grama yakın toz koymak uygundur.) vites kolu N, R, D harfleri arasında  zor oynatılıyorsa toz fazla koyulmuştur.  Vites rahat değişiyor ama araç ilerlemiyorsa toz az koyulmuştur demek isterdim ama 50 grama kadar koyulduysa muhtemelen Elektromanyetik (electromagnetic clutch) kavramanın yüzeyleri aşırı aşınmış olup toz mıknatıslanarak boşlukları dolduramadığından kilitleme görevini yerine getiremiyordur. Toz 3-5 gram arttırarak yeniden denenebilir fakat başarılı olma ihtimali düşüktür.